Engelse kwikstaart

Kenmerken: kleine zangvogel, sterk lijkend op Gele Kwikstaart, maar man met veel gelere i.p.v. blauwgrijze kop. Vrouwen niet goed in veld te onderscheiden. Wanneer aanwezig: april-september. Overwintert in Afrika.
Habitatvoorkeur: in Nederland verspreiding nagenoeg beperkt tot Bollenstreek (bollenvelden tussen Leiden en Haarlem). Zeldzaam tevens in zeekleigebieden in West- en Noord-Nederland, o.a. in graanvelden. Broedt op de grond, vermijdt bomen, hoge struiken en gebouwen.Onder gunstige omstandigheden soms enkele paren in elkaars nabijheid broedend, vaak ook nabij gele kwikstaarten (en wellicht daarmee paren vormend).
Broedhabitat: open landbouwgebieden. Aantal broedsels: 1-2.
Voedsel zomer en trektijd: insecten (oude en jonge vogels), vooral vliegen.
Foerageermethode: zoekt voedsel op de grond of in kort fladdervluchtje.

Komt voor in/op

Open akkerland.

Periode

Mei-juli.

Doelsoortspecifieke terreinkenmerken

Broedseizoen (mei-juli)
Nestgelegenheid:

• Open landbouwgebied, in Nederland (tot voor kort) vooral op bollenvelden. Nestelend op de grond tussen gewassen.

Broedseizoen (mei-juli)
Voedsel:

• Open landschappen met voldoende insectenrijke habitats zijn essentieel voor de jongen, zoals braakliggend land en stoppels (hoe meer hoe beter).

Soortspecifieke maatregelen

Broedseizoen (mei-juli)
Nestgelegenheid:

• Handhaaf openheid van het landschap nabij bollenvelden. Plaatsen van kassen en uitbreiding van dorpen of steden kunnen een negatief effect hebben. Ruimere variatie in gewassen (tenminste 2 gewassen) zorgt voor meer broed-en foerageerhabitat. O.a. zomergranen, bonen en aardappels (voor latere legsels) zijn geschikt. Open plekken (5×5 m) binnen perceel vormen geschikte foerageer-en broedhabitat. Geen werkzaamheden in het broedseizoen in de directe nabijheid van het nest. Fel alarmerende vogel (op verhoging, hoge stengel of zo) duidt op nest met jongen binnen enkele tientallen meters. Akkerranden (min. 3-9 m breed) en stoppels die braak blijven liggen tot in de zomer (liefst tot in augustus) bieden geschikte broedplek. Mits ze in een open landschap liggen.

Broedseizoen (mei-juli)
Voedsel

• Vermijd gebruik van pesticiden en bemesting, zodat de insectenrijkdom kan toenemen.
Mogelijk zijn bollenvelden met een lage gewasbeschermingsdruk en een lange rusttijd ook geschikt als foerageergebied.
• Bloemrijke akkerranden (39m breed) aanleggen (insectenrijk in voorjaar en zomer). Deze zijn geschikter dan grazige randen.

Factoren populatieontwikkeling

• Nederland ligt aan de rand van het verspreidingsgebied (kern: Britse Eilanden). Het is onduidelijk in hoeverre onze populatie afhankelijk is van aanvoer vanuit kerngebied.
• In Engeland gebonden aan vochtige graslanden en hier sterk afgenomen, waarschijnlijk door omzetting grasland in bouwland, ontwatering, intensivering van grondgebruik etc.
• Vogels in bouwland aldaar hebben waarschijnlijk te lijden onder verkorting van het broedseizoen (na volbrengen eerste broedsel in wintergraan is overige vegetatie te hoog en te dicht) in combinatie met hoge predatie en aftakeling van bodemkwaliteit.
• In Nederland na de jaren zeventig (toen voorkomen voor het eerst volledig in kaart werd gebracht) sterk in aantal achteruit gegaan, mogelijk (deels) door toegenomen bebouwing in broedgebied (verlies van openheid landschap).

Staat van instandhouding (per 2022)

Broedvogels: Zeer ongunstig
Verspreiding: Matig ongunstig
Populatie: Zeer ongunstig
Leefgebied: Matig ongunstig
Toekomstverwachting: Zeer ongunstig

Meer informatie

• SOVON 2023. https://stats.sovon.nl/stats/soort/10172
• Bijlsma R.G., Hustings F. & Camphuysen C.J. 2001. Algemene en schaarse vogels van Nederland (Avifauna van Nederland 2). GMB Uitgeverij/KNNV Uitgeverij, Haarlem/Utrecht.
• Ferguson-Lees J., Castell R. & Leech D. 2011. A field guide to monitoring nests. BTO, Norfolk.
• Gilroy J., Anderson G.Q.A., Grice P.V., Vickery J.A., Watts P.N. & Sutherland W.J. 2009. Foraging habitat selection, diet and nestlingcondition in Yellow Wagtails Motacilla flava breeding on arable farmland. Bird Study 56: 221-232.
• Gilroy J., Anderson G.Q.A., Grice P.V., Vickery J.A. & Sutherland W.J. 2010. Mid-season shifts in the habitat associations of Yellow Wagtails Motacilla flava breeding in arable farmland. Ibis 152: 90-104.
• RSPB species advisory sheets, farming. Advisory sheets beschikbaar op www.rspb.org.uk/ourwork/farming/advice/species.aspx
• SOVON Vogelonderzoek Nederland. 2002. Atlas van de Nederlandse broedvogels 1998–2000. Nederlandse fauna 5. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, KNNV Uitgeverij & European Invertebrate SurveyNederland, Leiden.
• Vogel R.L., Bouwma I., Koese B., Kranenbarg J., La Haye M., Odé B., Sierdsema H., Sparrius L., Verburg P. & Zollinger R. 2013. Het belang van Nederland buiten de Ecologische Hoofdstructuur voor soorten van de Vogelrichtlijn en van bijlage V van de Habitatrichtlijn. Sovon-rapport 2013/015. Sovon, Nijmegen.