Houtduif

Kenmerken: grootste duif, witte vlek op zijhals.
Wanneer aanwezig: gehele jaar.
Habitatvoorkeur: allerlei landschappen, mits voorzien van enige bomen en struiken.
Broedhabitat: in boerenland talrijkst in kleinschalige gebieden met groot aandeel akkerbouw (granen).
Aantal broedsels: 1-2, aantal eieren 2, broedduur 16-17 dagen, nestjongen periode ca. 28 dagen.
Broedperiode: eileg eind maart tot in oktober, met piek in juli augustus; soms ook in overige maanden broedpogingen.
Voedsel zomer: vooral plantendelen en zaden.
Voedsel jongen: voedsel uit de krop (“duivenmelk”).
Foerageermethode: op de grond en in lage vegetaties. Kilometers lange voedselvluchten (tot 5 km, lokaal nog meer) zijn normaal, o.a. bij houtduiven die in steden nestelen.

Komt voor in/op

Open grasland, open akkerland, droge dooradering, boerenlandvogel.

Periode

Maart-oktober

Doelsoortspecifieke terreinkenmerken

Broedseizoen (maart-oktober) Nestgelegenheid:

• Vooral in bomen en struiken, incidenteel op de grond of in gebouwen.

Broedseizoen (maart-oktober)
Voedsel:

• Eet vooral zaden en plantendelen. Soms massaal voedsel zoekend op pas geoogste graanakkers. In voorjaar ook in groepen op grasland.

Soortspecifieke maatregelen

Nestgelegenheid:

• Geen specifieke maatregelen nodig gezien brede nestplaatskeus.
• LET OP: soort wordt gemakkelijk verstoord bij het nest (opvallend fladderende afvlucht). Onbeheerde nesten (witte eieren!) zijn dan een gemakkelijke prooi voor roofdieren. Vermijd onnodige verstoring bij nestplekken en blijf niet te lang aanwezig indien vogel met veel gefladder vertrokken is uit boom of struik (vermoedelijk rechtstreeks vanaf nest afgevlogen).

Voedsel:

• Geen specifieke maatregelen nodig, maar indien van toepassing, is verbouw van (enige) granen gunstig voor de soort.
• Afschot in juli-september van foeragerende volwassen houtduiven (witte nekvlek i.t.t. jonge vogels) leidt vrijwel zeker tot mislukking van broedsels in de omgeving (tot op enkele kilometers).

Factoren populatieontwikkeling

• Aanwezigheid voldoende voedsel: opschaling naar grootschalige landbouw in de jaren zestig zorgde voor tijdelijke aantalstoename.
• Veranderende landbouwtechnieken (verbouwen maïs in plaats van granen, onderploegen stoppelakkers, efficiëntere oogstmethoden) deden aantallen weer afnemen, vooral in bosrijke gebieden op zandgronden.
• Sterke toename in stedelijk gebied sinds jaren tachtig, o.a. vanwege schaarste aan vijanden als havik.

Staat van instandhouding (per 2022)

Broedvogel: Matig ongunstig
Verspreiding: Gunstig
Populatie: Matig ongunstig
Leefgebied: Gunstig
Toekomstverwachting: Gunstig

Niet-broedvogel: Zeer ongunstig
Verspreiding: Gunstig
Populatie: Zeer ongunstig
Leefgebied: Matig ongunstig
Toekomstverwachting: Matig ongunstig

Meer informatie

• SOVON (2023). https://stats.sovon.nl/stats/soort/6700
• Alblas P. 2009. Broedbiologie van Maastrichtse Houtduiven (Columba palumbus) in 2003 en 2008. CNME, Maastricht.
• Bijlsma R.G., Hustings F. & Camphuysen C.J. 2001. Algemene en schaarse vogels van Nederland (Avifauna van Nederland 2). GMB Uitgeverij/KNNV Uitgeverij, Haarlem/Utrecht.
• Ehrlich P.R., Dobkin D.S., Wheye D. & Pimm S.L. 1994. The Birdwatcher’s Handbook: A Guide to the Natural History of the Birds of Britain and Europe: Oxford University Press.
• Ferguson-Lees J., Castell R. & Leech D. 2011. A field guide to monitoring nests. BTO, Norfolk.
• Mullarney K., Svensson L., Zetterström D. & Grant P. J. 2005. ANWB vogelgids van Europa. Tirion Uitgevers BV, Baarn.
• SOVON Vogelonderzoek Nederland. 2002. Atlas van de Nederlandse broedvogels 1998–2000. Nederlandse
fauna 5. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, KNNV Uitgeverij & European Invertebrate SurveyNederland,
Leiden.
• Vogel R.L., Bouwma I., Koese B., Kranenbarg J., La Haye M., Odé B., Sierdsema H., Sparrius L., Verburg P. &
Zollinger R. 2013. Het belang van Nederland buiten de Ecologische Hoofdstructuur voor soorten van de
Vogelrichtlijn en van bijlage V van de Habitatrichtlijn. Sovon-rapport 2013/015. Sovon, Nijmegen.