Kennisdocument ruige dwergvleermuis vernieuwd met actuele inzichten

Ruige dwergvleermuizen verblijven in gebouwen en bomen en foerageren in allerlei landschappen. Daardoor vormen bouw- en sloopwerkzaamheden en bomenkappen een bedreiging voor de soort. Voordat werkzaamheden beginnen moet daarom onderzoek worden gedaan. Als blijkt dat de werkzaamheden ruige dwergvleermuizen of hun leefomgeving verstoren, moeten beschermingsmaatregelen worden genomen.

Betere bescherming door nieuwe inzichten

Laura Dijkman-Fugers is ecoloog en vergunningverlener bij de provincie Utrecht. Namens het bevoegd gezag was ze betrokken bij de vernieuwing van het kennisdocument. Ze legt uit dat de nieuwe versie van het document meer gedetailleerde achtergrondinformatie bevat, wat leidt tot beter onderbouwde ecologische beslissingen. “Met de informatie uit dit kennisdocument kan een adviesbureau of vergunningverlener beter beoordelen of een ecologische onderbouwing aansluit bij wat de diersoort vereist. De richtlijnen zijn niet in beton gegoten, want zo werkt de natuur uiteindelijk ook niet. Maar dit kennisdocument laat wel zien waar die bewegingsruimte zit”, aldus Dijkman-Fugers.

De richtlijnen zijn niet in beton gegoten. Dit kennisdocument laat zien waar die bewegingsruimte zit.

De afgelopen jaren zijn veel nieuwe inzichten en ervaringen opgedaan over effectieve beschermingsmaatregelen voor ruige dwergvleermuizen. Ecologische en juridische deskundigen, onder leiding van BIJ12, hebben deze kennis verzameld en verwerkt tot het vernieuwde kennisdocument. “De experts kennen veel onderzoeken en mensen die zich bezighouden met vleermuizen. Daardoor konden we zowel de nieuwste praktijkervaringen als wetenschappelijke kennis opnemen in het kennisdocument”, legt Dijkman-Fugers uit. “We hebben nu een beter beeld van welke maatregelen werken, maar ook wat juist niet werkt. Eerder werd bijvoorbeeld gedacht dat amberkleurige verlichting vleermuizen minder zou verstoren. Maar het blijkt niet voldoende effectief en ook nog eens duur. Daarom wordt deze maatregel nu afgeraden.”

Behaarde en migrerende vleermuissoort

De ruige dwergvleermuis is klein, behaard en komt het hele jaar voor in Nederland. Een deel van de populatie migreert jaarlijks tussen Noordoost-Europa en West-Europa. Daarbij leggen ze grote afstanden af, soms wel 2.475 kilometer. De ruige dwergvleermuis leeft in diverse landschappen, maar heeft een voorkeur voor waterrijke omgevingen in de buurt van vochtige loofbossen en stedelijke gebieden. De soort heeft allerlei verblijfplaatsen, zoals vogel- en vleermuiskasten, bomen, rotsen, bruggen en gebouwen. Ruige dwergvleermuizen zijn heel nuttig, vertelt Dijkman-Fugers: “Je hoort ze niet en hebt geen last van ze. Maar ze zorgen voor minder plagen van onder andere muggen, motten en haften.”

Soortenzolders en rommelige tuinen

Er zijn steeds meer positieve ontwikkelingen en initiatieven voor beschermde soorten. Zo wordt er vaker natuurinclusief gewerkt. Dijkman-Fugers geeft een voorbeeld: “Eerder werden bijvoorbeeld meestal losse vleermuiskasten opgehangen. Nu worden maatregelen voor beschermde diersoorten vaker geïntegreerd in het bouwwerk. Zo worden er soms zoldertjes gemaakt die alleen toegankelijk zijn voor vleermuizen, vogels en steenmarters. Daar komen geen mensen, of hoogstens voor onderhoud.”

Omdat de ruige dwergvleermuis foerageert in tuinen, parken en bossen, zijn er ook buitenshuis mogelijkheden om de soort te helpen. “Ik vind het fijn dat verwilderingshoekjes in tuinen steeds populairder worden. Rommelige hoekjes dragen bij aan de biodiversiteit en balans in de omgeving. En daar worden vleermuizen en andere soorten heel blij van”, aldus Dijkman-Fugers.

Maatregelen voor beschermde diersoorten worden steeds vaker geïntegreerd in het bouwwerk.

Eerder dit jaar publiceerde BIJ12 een vernieuwd kennisdocument over de gewone dwergvleermuis. Naar verwachting wordt begin 2025 een nieuw kennisdocument uitgebracht over de laatvlieger. Daarna volgt de actualisatie van het kennisdocument over de gewone grootoorvleermuis.

Voor wie?

Het kennisdocument is bedoeld voor initiatiefnemers van ruimtelijke activiteiten (particulieren of instanties en hun ecologisch adviseurs) en bevoegde gezagen (waaronder provincies). Het kennisdocument laat zien hoe zij rekening kunnen houden met de ruige dwergvleermuis bij het indienen en beoordelen van een omgevingsvergunningaanvraag in het kader van de Omgevingswet. Het kennisdocument kan landelijk worden toegepast.

Door wie?

BIJ12 beheert en coördineert namens de provincies kennisdocumenten voor meerdere beschermde diersoorten. Voor deze publicatie is het kennisdocument over de ruige dwergvleermuis uit 2017 geactualiseerd. Dat gebeurde in een werkgroep van ecologische en juridische experts, onder leiding van BIJ12. De werkgroep bestond onder anderen uit vertegenwoordigers van de Zoogdiervereniging en Netwerk Groene Bureaus, en bevoegde gezagen zoals de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en provincies. In de release notes (.pdf) staan de belangrijkste wijzingen in het vernieuwde kennisdocument ten opzichte van de eerdere versie uit 2017.

Downloads

• Kennisdocument Ruige dwergvleermuis (versie 2.0, september 2024)(bijgewerkt op 01-10-2024)
• Release notes Kennisdocument Ruige dwergvleermuis (versie 2.0, september 2024)Deze link opent in een nieuw tabblad

Foto header: René Janssen