De grote modderkruiper (Misgurnus fossilis) is een vissoort die voornamelijk voorkomt in modderige wateren in Europa. De soort is goed aangepast aan extreme omstandigheden. Zelfs in tijden van droogte kan de grote modderkruiper overleven: door zich diep in de modder in te graven. Deze vis, die herkend kan worden aan zijn tien baarddraden, leeft het liefst in stilstaande of langzaam stromende wateren met veel vegetatie. Dit kennisdocument biedt gedetailleerde informatie over de grote modderkruiper, zijn ecologie, leefwijze en de maatregelen die genomen kunnen worden om deze soort te beschermen.
Download het kennisdocument Grote modderkruiper (.pdf) Link opent in nieuw tabblad Download de release notes van het kennisdocument Grote modderkruiper (.pdf) Link opent in nieuw tabbladVersie 2.0, oktober 2023
De grote modderkruiper is een vis die goed kan omgaan met moeilijke omstandigheden. Hij heeft tien baarddraden rond zijn mond: vier op de bovenlip, vier op de onderlip en twee bij de mondhoeken. Met deze baarddraden zoekt hij naar voedsel in de modder waarin hij leeft. In wateren met weinig zuurstof, zoals stilstaand of langzaam stromend water, kan hij lucht naar binnen zuigen. Via zijn spijsverteringsstelsel neemt hij zuurstof op. Dit helpt hem te overleven in wateren waar andere vissen niet kunnen leven.
Vliegende gierzwaluw - Ran Schols
Bij droogte graaft de grote modderkruiper zich diep in de modder. Zoals zijn naam al zegt, is modder voor hem een prima plek om te zijn! Daar kan hij in een soort slaapstand blijven totdat het weer natter wordt. Een dikke slijmlaag beschermt hem tegen uitdroging. In deze toestand kan de modderkruiper wekenlang, soms zelfs maandenlang, wachten tot het water terugkomt. Zodra het waterpeil weer stijgt, wordt de vis weer actief. Dankzij deze strategie kan de modderkruiper leven in gebieden waar het waterpeil en hoeveelheid zuurstof sterk kan veranderen. Bijvoorbeeld in sloten en poelen in Nederland.
Header foto: Jelger Herder
Grote modderkruiper - Jelger Herder
In de kennisdocumenten Soorten staat informatie over onder andere de kenmerkende ecologische aspecten van beschermde diersoorten. Ook staat in de documenten welke maatregelen effectief zijn voor de bescherming van de diersoorten. De kennisdocumenten worden samen met provincies en ecologische experts ontwikkeld en actueel gehouden.
Inhoudelijke wijzigingen van een kennisdocument worden altijd bijgehouden in zogenoemde ‘release notes’. De release notes zijn als aparte download terug te vinden op deze pagina, onder het kennisdocument.
Wijzigingen die geen effect hebben op de inhoud, worden niet opgenomen in de release notes. Denk hierbij aan bijvoorbeeld taalcorrecties, beeldgebruik, bijschriften of opmaak gerelateerde wijzigingen.
Per 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. In het juridisch kader dat bij de Kennisdocumenten Soorten hoort, wordt inmiddels naar de nieuwe wet- en regelgeving verwezen. Dat is nog niet het geval voor alle kennisdocumenten zelf. Totdat wij alle kennisdocumenten hebben kunnen bijwerken, verzoeken wij u vriendelijk rekening te houden met eventuele verwijzingen naar het stelsel van de Wet natuurbescherming. Vooralsnog verwijzen wij u voor de meest actuele juridische kennis naar het juridisch kader.
Het juridisch kader, behorende bij de kennisdocumenten, geeft een overzicht van de juridische aspecten van soortenbescherming. Met de ingang van de Omgevingswet is het juridische kader aangepast naar de nieuwe wetgeving. Lees het Juridisch kader kennisdocumenten (versie 2.0, januari 2024)Deze link opent in een nieuw tabblad(bijgewerkt op 05-01-2024).
In verband met de overgang naar de nieuwe wetgeving blijft het juridisch kader onder de Wet natuurbescherming komende periode beschikbaar als naslagwerk.
De informatie en de ervaringen met het gebruik van de kennisdocumenten kunnen leiden tot aanpassingen in een volgende versie van de kennisdocumenten. BIJ12 zorgt ervoor dat de kennisdocumenten ongeveer eens in de 5 jaar worden geactualiseerd. Dit houdt in dat per soort of soortgroep experts uit de wetenschap en de praktijk de meest recente kennis en ontwikkelingen over de leefwijze en ecologie van het soort, bij elkaar brengen. Daarnaast wordt de wijze van onderzoek naar de soort en de mogelijkheden voor het mitigeren van negatieve effecten geactualiseerd, wanneer recente literatuur, inzichten of deskundigenoordeel hier aanleiding toe geven. De provincies stellen de geactualiseerde Kennisdocumenten vast.
De kennisdocumenten van gebouwbewonende soorten van stedelijk gebied worden aangepast. Op dit moment wordt het kennisdocument van de gewone grootoorvleermuis behandeld.
Naast de actualisatie van de huidige kennisdocumenten, wordt er een nieuw kennisdocument over de laatvlieger ontwikkeld.
Sinds de invoering van de Wet natuurbeschermingDeze link opent in een nieuw tabblad in 2017 ligt de bevoegdheid voor het verlenen van ontheffing en vrijstellingen voor activiteiten voor het overgrote deel bij de provincies. Zij hebben nu meer vrijheid voor de invulling van hun eigen natuurbeleid, waaronder de bescherming van planten- en diersoorten. Dit is onder de Omgevingswet niet veranderd. De kennisdocumenten zijn daarom beleidsarm opgesteld. Provincies maken voor het uitvoeren van hun beleid gebruik van de kennisdocumenten, bijvoorbeeld bij het verlenen van omgevingsvergunningen. Sinds de decentralisatie van het natuurbeleid beheert BIJ12 de kennisdocumenten.
Omgevingsvergunningsaanvragen en vrijstellingen kunnen worden ingediend bij de provincie. Voor juridische aspecten verwijzen wij u naar de provinciale verordeningenDeze link opent in een nieuw tabblad. Hier staan de verordeningen waarin de vrijstellingen zijn opgenomen.
Heeft u tekstuele vragen of suggesties of bent u op zoek naar een oudere versie? Stuur een e-mail naar kennisdocumenten@bij12.nlDeze link opent in een nieuw tabblad. Heeft u inhoudelijke vragen met betrekking tot de Omgevingswet of beoordeling van een aanvraag, dan vragen wij u contact op te nemen met de desbetreffende provincie en in enkele situaties met RVO.nl.
BIJ12 heeft het kennisdocument over de ruige dwergvleermuis vernieuwd. Het document uit 2017 is...
Lees meer
BIJ12 vernieuwt kennisdocument over de gewone dwergvleermuis.
Lees meer
In de schaduwen van onze bossen en velden leven de bunzing, hermelijn en wezel: kleine...
Lees meer
