Passende beoordeling (Stikstof)

Een Passende Beoordeling is nodig om zeker te stellen dat het project de natuurlijke kenmerken van het gebied niet zal aantasten [1]. Dit is het geval wanneer er wetenschappelijk gezien redelijkerwijs geen twijfel over bestaat dat er geen schadelijke gevolgen zijn [2].

Wanneer bij een plan of project met stikstofuitstoot op voorhand significant negatieve effecten van stikstofdepositie op kwetsbare natuur kunnen worden uitgesloten, hoeft de initiatiefnemer geen Passende Beoordeling te maken en is het plan of project niet vergunningplichtig. De beoordeling hiervan wordt gedaan in de Voortoets Stikstof.

In de Voortoets stikstof mogen alleen objectieve en bestaande gegevens worden betrokken. Ook betreft de Voortoets alleen een beoordeling van de beoogde situatie. Mitigerende maatregelen mogen niet in de Voortoets worden betrokken, maar worden pas relevant als effecten niet kunnen worden uitgesloten en er dus een Passende Beoordeling moet worden gemaakt.

Uit de uitspraak van de Raad van State over intern salderen van 18 december 2024 volgt dat de gehele beoogde situatie moet worden getoetst in de Voortoets. Sinds deze uitspraak mag intern salderen niet meer in de Voortoets worden betrokken omdat dit moet worden aangemerkt als mitigerende maatregel.

In de Passende Beoordeling mag rekening worden gehouden met de effecten van mitigerende maatregelen. Dit zijn maatregelen zoals het inzetten van interne of externe saldering of verleasen. Daarbij is wel vereist dat de positieve effecten van deze maatregelen vast staan en dat deze maatregelen additioneel zijn.

Wanneer er, ondanks eventuele mitigerende maatregelen (nog steeds) sprake is van een significant negatief effect, dan kan volgens het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) een vergunning alleen worden verleend op basis van een ADC-toets [3] (8.74b, tweede lid, en 10.24, tweede lid, Bkl).

Een Passende Beoordeling is vormvrij, maar heeft wel een aantal vereisten. Zij dient betrekking te hebben op de potentiële gevolgen van het project waarvoor de vergunning wordt aangevraagd op de kwaliteit van een Natura 2000-gebied. Er kan gebruik worden gemaakt van onderzoeken die niet specifiek voor het project zijn opgesteld, maar dan dient wel een individuele toets plaats te vinden om te bepalen of deze informatie ook toepasbaar is. De passende beoordeling dient toe te zien op alle mogelijke relevante effecten, niet alleen op stikstofdepositie.

Voor de beoordeling van de gevolgen van een project voor een Natura 2000-gebied in een Passende Beoordeling zijn verder de volgende aspecten van belang:

1. Instandhoudings- en passende maatregelen en autonome ontwikkelingen kunnen in de Passende Beoordeling worden betrokken bij het bepalen van de staat van instandhouding van de natuurwaarden. Deze autonome ontwikkelingen mogen alleen in een Passende Beoordeling worden betrokken als deze voordelen ten tijde van de Passende Beoordeling vaststaan. Bijvoorbeeld het schoner worden van verkeer.
2. Instandhoudingsmaatregelen, passende maatregelen en beschermingsmaatregelen kunnen in een Passende Beoordeling worden betrokken als de verwachte voordelen daarvan ten tijde van die beoordeling vaststaan.
   – De hierboven genoemde maatregelen moeten zijn uitgevoerd ten tijde van het opstellen van de ecologische Natura 2000-toets. Er mag dus in de Passende Beoordeling géén rekening worden gehouden met nog te treffen beheermaatregelen [4]Deze link opent in een nieuw tabblad. Er mag alleen rekening worden gehouden met het positieve effect van de maatregelen voor de instandhoudingsdoelstelling als dat positieve effect ook vast staat.
3. Autonome ontwikkelingen mogen niet betrokken worden bij de beoordeling van de vraag of de negatieve gevolgen van de toedeling van de depositieruimte kunnen worden voorkomen of verminderd. De autonome ontwikkeling is dus geen mitigerende maatregel.
4. De rechtstreekse gevolgen van het te beoordelen project (zowel de positieve als de negatieve) dienen in het kader van mitigatie per areaal van een habitattype onderzocht te worden.
5. Daarnaast moet worden aangegeven welke maatregelen in een Passende Beoordeling betrokken worden. Mitigerende maatregelen mogen worden meegenomen in een Passende Beoordeling, compenserende maatregelen horen expliciet in de ADC-toets.
6. Ook is relevant welke uitgangssituatie voor de toestand van het Natura 2000-gebied meegenomen wordt bij de beoordeling van de gevolgen van het project. De feitelijke situatie in het Natura 2000-gebied is hierbij de uitgangssituatie, oftewel de ten tijde van de besluitvorming van het project bestaande staat van instandhouding van de habitattypen en soorten en de actuele achtergrondwaarden en hydrologische situatie.
7. In 4.15 van de Omgevingsregeling is de verplichting voor het gebruik van AERIUS Calculator voor het berekenen van gevolgen op Natura 2000-gebieden vastgelegd.

[1] ECLI:NL:RVS:2019:1603, r.o. 1.8.Deze link opent in een nieuw tabblad
[2] Briels-arrest, HvJ EU 15 mei 2014, C-521/12, ECLI:EU:C:2014:330.Deze link opent in een nieuw tabblad
[3] ECLI:NL:RVS:2010:BN1933, r.o. 2.5.Deze link opent in een nieuw tabblad
[4] ABRvS 24 april 2013, 201200457/1/R2, ECLI:NL:RVS:2013:BZ8440.Deze link opent in een nieuw tabblad