Wolf en mens

Wolven en mensen kunnen goed naast elkaar leven. Gezonde wolven die niet worden geprovoceerd of gevoerd, vormen op voorhand geen bedreiging voor de mens. Wolven zijn schuwe dieren en mijden mensen over het algemeen. Dit betekent niet dat wolven direct vluchten zodra ze een mens zien. Bij het samenleven met wilde dieren is het belangrijk om je te houden aan onderstaande basisregels.

Wat moet ik doen als ik een wolf tegenkom?

Houd je aan de volgende basisregels als je een wolf tegenkomt:

  • Probeer kalm te blijven.
  • Houd afstand tot de wolf, bij voorkeur 100 meter.
  • Blijf op de toegestane paden en wegen.
  • Komt de wolf te dichtbij? Ren niet weg maar neem langzaam afstand, spreek luid en maak gebaren.
  • Loop de wolf niet achterna.
  • Voer of lok de wolf niet.
  • Houd je hond kort aangelijnd. Lees meer over hondenlosloopgebieden.Deze link opent in een nieuw tabblad

Recreatieve activiteiten, zoals wandelen, fietsen (lees ook meer bij Fietssport.nl) en paardrijdenDeze link opent in een nieuw tabblad, zijn mogelijk. Houd je daarbij altijd aan bovenstaande basisregels. Onderaan deze pagina zijn publiekfolders te downloaden van verschillende provincies.

Wolven(spoor) gezien? Meld het hier bij het Wolvenmeldpunt

Kan ik met kinderen de natuur in?

Ja, je kunt met kinderen de natuur in. Het kan best spannend zijn om naar een gebied te gaan waar wolven leven. Een wolf ziet een mens of kind niet als prooi. Meestal heeft een wolf jou eerder gezien dan jij de wolf. Een wolf toont over het algemeen weinig interesse in mensen. Een wolf handelt vooral uit zelfbescherming. Bijvoorbeeld als het dier zich bedreigd voelt of jongen moet verdedigen. Kom je een wolf tegen, houd je dan altijd aan de basisregelsDeze link opent in een nieuw tabblad.

Op Landgoed Den Treek (Utrechtse Heuvelrug) in de provincie Utrecht leeft een wolvenpaar met welpjes dat zeer defensief reageert op honden en mensen die te dichtbij komen. Op 16 juli 2024 was er een korte confrontatie tussen een meisje en een wolfDeze link opent in een nieuw tabblad. De gemeente Leusden heeft het kerngebied van Landgoed Den Treek tot en met 15 augustus 2024 afgesloten voor bezoekers. Lees meer op de site van de provincie Utrecht.Deze link opent in een nieuw tabblad

Op 31 juli 2024 was er een tweede incidentDeze link opent in een nieuw tabblad met een meisje en een wolfDeze link opent in een nieuw tabblad op de Utrechtse Heuvelrug. Dat incident vond plaats bij Austerlitz. Naar aanleiding van de incidenten adviseert de provincie UtrechtDeze link opent in een nieuw tabblad om niet met kleine kinderen naar het bosgebied van de Utrechtse Heuvelrug te gaan, en honden aangelijnd en heel dichtbij te houden. Lees hier actuele adviezen en veelgestelde vragen en antwoorden over de wolf  in de provincie UtrechtDeze link opent in een nieuw tabblad.

Kan ik met mijn hond de natuur in?

Ja, je kunt met je hond de natuur in. Een mens alleen wordt zelden benaderd door een wolf. De kans daarop is iets groter in het bijzijn van een hond. Dit komt doordat de wolf in een hond een sociale partner kan zien, een paringspartner of een concurrent. Het komt zeer incidenteel voor dat een wolf een loslopende hond aanvalt. Door je hond kort aan te lijnen, houd je de kans op contact tussen je hond en de wolf zo klein mogelijk.

Ook voor de bescherming van de natuur is het belangrijk dat je je hond aanlijnt. Veel honden hebben namelijk een jachtinstinct en de neiging om achter wilde dieren aan te gaan. Veel honden merken eerder dan jij dat er een wolf in de buurt is. Er zijn ook honden die aangeven dat er ‘gevaar’ is en zich gedeisd houden.

Kom je een wolf tegen, houd je dan altijd aan de basisregelsDeze link opent in een nieuw tabblad.

Wolf-hond interacties

Op 6 juli 2024 werd op Landgoed Den Treek (Utrechtse Heuvelrug) een hond meegenomen door vermoedelijk een wolf. De provincie Utrecht adviseert het landgoed te mijden. De gemeente Leusden heeft het kerngebied tot en met 15 augustus 2024 afgesloten voor bezoekers. Lees meer op de site van de provincie Utrecht.

Op 7 augustus 2024Deze link opent in een nieuw tabblad was er opnieuw een confrontatie tussen een wolf en een hond in de Utrechtse bossen, nabij de Krakelingweg in Zeist. De provincie Utrecht herhaalt daarop het advies om niet met kleine kinderen naar het bosgebied van de Utrechtse Heuvelrug te gaan, en honden aangelijnd en heel dichtbij te houden. Lees hier actuele adviezen en veelgestelde vragen en antwoorden over de wolf  in de provincie UtrechtDeze link opent in een nieuw tabblad.

Op 18 augustus 2024 was er een incident met een hond en vermoedelijk een wolf bij het Zandenbos in Nunspeet. Lees meer op de site van de provincie Gelderland.Deze link opent in een nieuw tabblad

Op 31 augustus 2024 raakte een hond gewond bij een confrontatie met vermoedelijk een wolf aan de Leuvenumseweg in Harderwijk. Lees meer op de site van de provincie Gelderland.Deze link opent in een nieuw tabblad

Meer over wolf-hond interacties is te lezen in: Factfindingstudy / Feitenonderzoek – De wolf terug in NederlandDeze link opent in een nieuw tabblad (hoofdstuk 6.2 en 6.4).

Hondenlosloopgebieden

Er zijn speciale gebieden waar de hond los mag. De hond moet in zulke hondenlosloopgebieden in de buurt van het baasje blijven (binnen het blikveld) en onder appèl staan. Er is dan weinig kans op een confrontatie met een wolf. Maar wees alert en houd je hond altijd in de gaten. Geef een ontmoeting met een wolf altijd door aan de boswachter en het WolvenmeldpuntDeze link opent in een nieuw tabblad.

Omdat er in de gemeente Utrechtse HeuvelrugDeze link opent in een nieuw tabblad een wolf in het hondenlosloopgebied loopt, moeten de honden ook hier (tijdelijk) aan de lijn.

Kan ik met mijn paard de natuur in?

Ja, je kunt met je paard de natuur in. Een wolf zal een paard, een veel groter dier dan hij, het liefste mijden. In het geval dat ruiters of menners een wolf tegenkomen, is het advies:

  • Blijf rustig, draaf of galoppeer niet weg.
  • Plaats het paard met het hoofd naar de wolf, zodat het paard de wolf kan zien. Ben je met meerdere paarden? Plaats de paarden dan naast elkaar, met hun hoofd naar de wolven.
  • Als de wolf niet weggaat, stap je langzaam langs de wolven.
  • Klap niet in je handen en zwaai niet met je armen, om je paard niet te laten schrikken.
  • Volg de wolf niet, ook niet om foto’s te maken. Een wolf zal zich verdedigen als hij het gevoel heeft in het nauw te worden gedreven.
  • Houd een eventuele hond aangelijnd en dichtbij jezelf en je paard.

Houd je verder ook altijd aan de basisregels.

Schuwheid van wolven

Sommige wolven kunnen zich ook overdag laten zien. Als een wolf zich overdag in bebouwd gebied laat zien, betekent dat niet dat hij ook actief mensen opzoekt. Een wolf kenmerkt zich als ‘niet schuw’ als hij een mens binnen 30 meter benadert. Een mens in een auto of landbouwvoertuig valt daar niet onder.

Wolvenwelpen

Wolvenwelpen leren schuw te zijn naarmate ze ouder worden. Dit gedrag wordt hen aangeleerd door de ouderdieren. In de eerste maanden zijn wolvenwelpen erg verstoringsgevoelig. De aanwezigheid van mensen kan ertoe leiden dat de ouderdieren de welpen niet durven te benaderen, en jonge wolven wennen aan de aanwezigheid van mensen. Daarom is het belangrijk om de toegangsregels van natuurgebieden op te volgen om de verstoring van deze dieren te beperken.

Risico voor mensen

Het risico om als mens gebeten te worden door een wolf is klein. Het grootste risico vormen wolven die niet of nauwelijks schuw zijn of mensen associëren met voedsel. Deze wolven zijn in hun jeugd vaak gevoerd door mensen. Ook wolven die hun welpen willen beschermen tegen mensen of honden, vormen een risico. Daarnaast kunnen oude of zieke wolven die niet meer in staat zijn zelf prooien te jagen een bedreiging zijn. Een andere oorzaak van een gevaarlijke wolf is hondsdolheid, maar dit komt niet voor in Nederland.

Aanrijding met een wolf

Wat moet ik doen na een aanrijding met een wolf?

  • Rijd niet door.
  • Bel met de politie via 0900 8844Deze link opent in een nieuw tabblad, niet met de Dierenambulance. Ook als het dier niet blijft liggen maar doorloopt.
  • Geef de locatie zo goed mogelijk door.
  • Blijf op de plek van de aanrijding en wacht op politie of betrokken deskundige. Ga nooit zelf achter het dier aan.
  • Neem een aangereden dier nooit mee, en geeft het niet aan onbevoegde derden. Dit is verboden want de wolf is een beschermde diersoort.

Protocol en afhandeling

Dode wolven worden in opdracht van provincies onderzocht op onder andere geslacht, individu, doodsoorzaak en verschillende ecologische aspecten. De afhandeling is vastgelegd in een protocol. Bekijk hier een overzicht van de BIJ12 bekende aangereden of dood aangetroffen wolven in Nederland.

Wolven(spoor) gezien? Wolvenmeldpunt

Heb jij een wolvenspoor, een wolvendrol, een wildprooi of een wolf gezien? Geef dit voor via het WolvenmeldpuntDeze link opent in een nieuw tabblad van BIJ12. De aanwezigheid van wolven in Nederland wordt in kaart gebracht dankzij de waarnemingen die binnenkomen bij het Wolvenmeldpunt. Meldingen worden meervoudig beoordeeld door een team van getrainde vrijwilligers en experts. Iedere maand worden gevalideerde wolvenwaarnemingen toegevoegd aan de pagina Verspreiding wolf in NederlandDeze link opent in een nieuw tabblad. Een paar keer per jaar wordt er uitgebreid verslag van alle waarnemingen en schadegevallen gedaan in een voortgangsrapportage.

Wolven(spoor) gezien? Meld het hier bij het Wolvenmeldpunt

Veelgestelde vragen

Kan wolvenschade bij een hond met DNA worden aangetoond?

Als een hond is aangevallen door (vermoedelijk) een wolf, is de onderzoeksmethode die Wageningen University & Research (WENR) in opdracht van BIJ12 gebruikt niet geschikt om het DNA van wolf en hond te onderscheiden. Dat geldt voor zowel de soort- als individubepaling.

Honden stammen af van wolven, daardoor lijkt hun DNA sterk op elkaar. Als er DNA van een wolf aanwezig is op een hond, is dat in alle gevallen sterk vermengd met het DNA van de hond. Daardoor is niet met zekerheid te zeggen van welk dier het DNA afkomstig is. Uitsluitsel op basis van DNA-onderzoek is daarom niet mogelijk met de gebruikte methode: de uitslag van zo’n analyse zal hond zijn of is niet te interpreteren.

Een incident tussen een hond en (vermoedelijk) een wolf kan dus niet worden bevestigd met de DNA-methode die wordt gebruikt in opdracht van BIJ12. Wel kan een beoordeling van een wolf-hond-incident plaatsvinden aan de hand van andere bewijzen, zoals sporen, verwondingen, zichtwaarnemingen, camerabeelden en/of foto’s.

In overleg met de betreffende provincie kunnen eventuele vervolgstappen worden besproken. Daarom wordt bij een incident tussen hond en (vermoedelijk) wolf geadviseerd om zoveel mogelijk bewijs te verzamelen, zoals foto’s en DNA-monsters.

Onderscheid tussen DNA wolf en hond bij landbouwhuisdieren

Voor het onderscheiden wolven-DNA en honden-DNA op landbouwhuisdieren is de methode die WENR gebruikt in opdracht van BIJ12 wel geschikt. In zo’n geval is het (vermoedelijke) wolven-DNA niet vermengd met het DNA van een nauwverwante diersoort. Hierdoor kan met zekerheid worden vastgesteld of een wolf (of een hond of ander dier) verantwoordelijk is voor de aanval op bijvoorbeeld een schaap.

BIJ12 verleent in opdracht van de provincies uitsluitend tegemoetkomingen in de schade aan landbouwhuisdieren. De gebruikte methode volstaat dus voor de opdracht van BIJ12 aan WENR om wolvenschade op landbouwhuisdieren te bevestigen.

Waarom wordt er pas in september gecommuniceerd over welpen?

Wolvenwelpen worden geboren in het voorjaar. Er wordt bewust pas verslag gedaan over welpen in de voortgangsrapportage van september.

Wolvenwelpen zijn van nature niet schuw. Pas naarmate ze ouder worden, leren ze dit gedrag van hun ouders. In de eerste maanden zijn wolvenwelpen daardoor erg verstoringsgevoelig. Berichtgeving over welpen veroorzaakt extra aandacht en kan tot gevolg hebben dat mensen op zoek gaan naar de welpen. De aanwezigheid van (meer) mensen in de buurt van de welpen, verhoogt de kans dat de ouderdieren de welpen niet durven te benaderen of te verplaatsen. Dit kan er vervolgens voor zorgen dat de welpen onderkoeld raken, worden aangevallen door een vos en/of dat jonge wolven wennen aan de aanwezigheid van mensen. Daarom is het, op basis van de Omgevingswet, belangrijk om dergelijke verstoring zoveel mogelijk te beperken.

Aan het einde van de zomer zijn de welpen groter en sterker. Bovendien verplaatsen de welpen zich dan in een groter gebied. Er is dan dus minder kans op de verstoring van welpen.

  • De basisregels over wat te doen bij het tegenkomen van een wolf zijn van toepassing in alle wolvenleefgebieden.
  • In de jaarlijkse voortgangsrapportage van september wordt verslag gedaan over de aanwezigheid van welpen. De welpen zijn dan groter en sterker en verplaatsen zich door een groter gebied.
Welke (recente) interacties tussen wolf en mens zijn bekend in Nederland?

Op 9 juli 2023 was er een confrontatie tussen een persoon (dierhouder) en een wolf in Wapse (provincie Drenthe). Lees meer over dit bijtincident op de site van het Openbaar MinisterieDeze link opent in een nieuw tabblad.

Op Landgoed Den Treek (Utrechtse Heuvelrug) in de provincie Utrecht leeft een wolvenpaar met welpjes dat zeer defensief reageert op honden en mensen die te dichtbij komen. Op 16 juli 2024 was er een korte confrontatieDeze link opent in een nieuw tabblad tussen een meisje en een wolfDeze link opent in een nieuw tabblad. Tien dagen eerder werd in hetzelfde gebied een hond meegenomen door vermoedelijk een wolf. Naar aanleiding van deze incidenten adviseert de provincie om het landgoed te vermijden. De gemeente Leusden heeft het kerngebied tot en met 1 september 2024 afgesloten voor recreanten en bezoekers. Lees meer op de site van de provincie UtrechtDeze link opent in een nieuw tabblad.

Op 31 juli 2024 was er een tweede incidentDeze link opent in een nieuw tabblad met een meisje en een wolfDeze link opent in een nieuw tabblad op de Utrechtse Heuvelrug. Dat incident vond plaats bij Austerlitz. Op 7 augustus 2024 was er opnieuw een confrontatieDeze link opent in een nieuw tabblad tussen een wolf en een hond in de Utrechtse bossen, nabij de Krakelingweg in Zeist.

Naar aanleiding van de incidenten adviseert de provincie Utrecht om niet met kleine kinderen naar het bosgebied van de Utrechtse Heuvelrug te gaan, en honden aangelijnd en heel dichtbij te houden. Lees meer op de site van de provincie Utrecht.Deze link opent in een nieuw tabblad

Lees hier actuele adviezen en veelgestelde vragen en antwoorden over de wolf  in de provincie UtrechtDeze link opent in een nieuw tabblad.

In de provincie Gelderland vonden twee incidenten plaats tussen een hond en (vermoedelijk) een wolf: op 18 augustus 2024 in NunspeetDeze link opent in een nieuw tabblad en op 31 augustus 2024 in HarderwijkDeze link opent in een nieuw tabblad.

Waarom mogen wolven niet gevoerd of gelokt worden?

Wolven zullen op afstand blijven van mensen zolang zij mensen zien als een potentiële bedreiging. Maar wolven kunnen hun angst voor mensen verliezen als gevolg van voeren of lokken, bijvoorbeeld als ze regelmatig voedselresten van de mens eten of op een andere manier aan mensen wennen. Ze kunnen dan vertrouwd raken met mensen of mensen associëren met voedsel. Hierdoor wordt de kans op conflicten tussen wolf en mens groter. Wolven mogen daarom – net als andere wilde dieren – nooit worden gevoerd of gelokt.

BNR Nieuwsradio heeft een vijfdelige podcastserie ‘De kwestie wolfDeze link opent in een nieuw tabblad’ gemaakt over de wolf in Nederland. Elke aflevering wordt de aanwezigheid van de wolf vanuit een ander perspectief belicht. Na het beluisteren van deze podcastserie kan jij zelf een positie innemen in het maatschappelijk debat over de wolf. De podcast is gemaakt in samenwerking met het Interprovinciaal Overleg (IPO)Deze link opent in een nieuw tabblad, de vereniging van de twaalf samenwerkende provincies, en BIJ12.

Luister naar de podcastDeze link opent in een nieuw tabblad
Cover van de podcastserie over de wolf met de titel 'De Kwestie Wolf'. Mede mogelijk gemaakt door het Interprovinciaal Overleg (IPO

Downloads

Factfindingstudy / Feitenonderzoek – De wolf terug in Nederland

Download bestand Factfindingstudy / Feitenonderzoek – De wolf terug in Nederland

Leefgebied van de wolf op de Veluwe door provincie Gelderland

Download bestand Leefgebied van de wolf op de Veluwe door provincie Gelderland

Folder voor recreanten over de wolf in de provincie Drenthe

Laatst bijgewerkt op: 07-08-2024
Download bestand Folder voor recreanten over de wolf in de provincie Drenthe

Folder voor recreanten over de wolf in de provincie Fryslân

Laatst bijgewerkt op: 10-09-2024
Download bestand Folder voor recreanten over de wolf in de provincie Fryslân

Folder voor recreanten over de wolf in de provincie Gelderland

Laatst bijgewerkt op: 07-08-2024
Download bestand Folder voor recreanten over de wolf in de provincie Gelderland

Folder voor recreanten over de wolf in de provincie Utrecht

Laatst bijgewerkt op: 07-08-2024
Download bestand Folder voor recreanten over de wolf in de provincie Utrecht